Je hersenen zijn – grofweg – onder te verdelen in drie delen: de neocortex (mensbrein), je zoogdierenbrein (emotionele brein) en je reptielenbrein (oerbrein).
Evolutionair gezien is je mensbrein, de neocortex, het nieuwste deel. Daarin zit je taal en je denk- en kenvermogen, je ratio. Het analyseert problemen en laat je weloverwogen beslissingen nemen. In dit deel zit je vermogen om creatieve oplossingen te bedenken, je geweten en je wilskracht. Zonder je mensbrein zou je je volledig laten leiden door je instincten en zou je niet proactief kunnen handelen en dus (rationele) keuzes kunnen maken.
Maarrr… die andere delen spelen ook een belangrijke rol.
Lees dus ff door!
Je zoogdierenbrein wordt ook wel je emotionele brein genoemd. Yep, daar zitten dus je emoties. Het bestaat uit meerdere structuren: de thalamus, het limbisch systeem, de hippocampus en de amygdala. Stuk voor stuk belangrijke onderdeeltjes, vertel ik een andere keer meer over.
Je zoogdierenbrein zorgt voor je emotionele reacties die met overleven te maken hebben. Dat soort prikkels – ‘overleving’- komen vanuit je reptielenbrein, je oerbrein dus.
Je reptielenbrein (oerbrein) is het oudste deel van je hersenen. Het controleert je primaire levensbehoeften, zoals je ademhaling en veiligheid. En je eetlust! Je reptielenbrein zorgt dus voor overleving: denk maar aan vecht- en vluchtreacties. Het werkt volledig op de automatische piloot, als een mechanisme dat ‘aan’ gaat bij prikkels die emoties oproepen, zoals geluiden of geuren. Om te overleven zoekt het reptielenbrein voortdurend naar plezier, en wil het pijn juist vermijden.
Tot zover je drie breinen.
But – mind your brain(s)!
Wanneer je je bewust bent van de werking ervan, kun je er ook (beter) op anticiperen. Realiseer je dat je zoogdierenbrein en je oerbrein meestal veel krachtiger zijn dan je mensbrein. Waar je dénkt dat je iets kunt (vanuit je ratio), spelen die andere twee op de achtergrond ook een rol. Een veel grotere rol dan je lief is. Je reptielen- en zoogdierenbrein saboteren veelal je goede bedoelingen en nemen het van je ratio over. En nee, daar ben je je meestal niet van bewust. Het gebeurt gewoon. Je wil zo graag afvallen – op wilskracht dus, vanuit je rationele mensbrein. Je gaat op dieet. Maar wat gebeurt er, na korte tijd? Je oerbrein denkt er anders over. Die kan niks met de beperkingen die je jezelf oplegt. Je oerbrein wil overleven en wil dus overvloed, geen schaarste, en zorgt voor aanwakkering van je eetlust. Met een eetbui als gevolg… terug bij af ben je.
Of: je hebt jezelf allerlei beperkingen opgelegd: geen koekjes, geen chips, geen chocola. Niet alleen je oerbrein komt in opstand, maar ook je zoogdierenbrein. Bij het ruiken van die overheerlijke vette baklucht bijvoorbeeld, wanneer je langs de oliebollenkraam fietst. Dat dóet iets met je. En hoppa, je gaat overstag.